Lokale reststromen gebruiken voor betere bodem
Gezonde bodem
De landbouw produceert niet alleen voor voedsel, de sector kan ook groene reststromen recyclen via de bodem. Met dit onderwerp gaat het agrarisch collectief Midden Groningen verder aan de slag. Via het project ‘Kringloopcoöperatie Groninger kleischil’ wil het collectief ervaring opdoen met het meer sluiten van de regionale kringloop in Noord-Nederland. En die mogelijkheden zijn er, bleek tijdens een recente kennisbijeenkomst in Vierhuizen.
Een gezonde bodem is de basis voor een gezonde landbouw. Het hergebruiken van mineralen en nutriënten uit reststromen is gunstig voor de bodem. “En waarom van ver halen als dat dichtbij ook verkrijgbaar is? Daarom gaan we hier mee aan de slag met de Kringloopcoöperatie Groninger kleischil, een streefbeeld vanuit de Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw. We willen kijken hoe we het gebruik van lokale reststromen kunnen ontwikkelen en of een coöperatieve vorm hier aan kan bijdragen. Vanuit deze pilot van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid willen we ons gaan inzetten om in navolging van Friesland ook in Groningen een coöperatie Agricycling op te zetten”, zegt Alma den Hertog, bestuurder van Collectief Midden Groningen. Doel is reststromen, zoals riet, natuur-, berm- en slootmaaisel en blad gefermenteerd of gecomposteerd te gebruiken op het land. De bodem kan een reststroom afbreken en omzetten in een nieuwe grondstof. Dit biedt kansen voor de boeren in de Groninger kleischil, zegt Den Hertog. “Het is een tweejarig project, maar werken aan de bodem kost meerdere jaren. Dus dit is een aanzet. We zoomen in op natuurlijke meststoffen en circulaire kringlopen en wat hier de langetermijneffecten van zijn.”
Compost en bokashi
Tijdens de kennisbijeenkomst ‘Van groene rest naar zwarte mest’ begin juni in Vierhuizen konden aanwezigen, waaronder gemeenten, de provincie, terreinbeherende organisaties, adviseurs en natuurlijk agrariërs en loonwerkers discussiëren over het recyclen van restproducten. Over één ding waren de verschillende sprekers het eens: lokale reststromen zijn goed te benutten binnen de landbouw. “Ik denk dat we daar nog grote slagen in kunnen maken”, aldus Joost Mulder van Mulder Agro. “We willen een veerkrachtige bodem, hierin is organisch materiaal één van de sleutels. We moeten slim omgaan met de bodem en de energie die we erin stoppen moet goed worden benut.” Basis is de kringloopbenadering: bodem-plant-dier-mest. Uit een rapport van The Potato Valley blijkt dat er in principe ruim voldoende restmateriaal beschikbaar is in de regio. De vraag is nu alleen nog hoe je het verzamelt, hoe je het samenbrengt en hoe je het verwerkt. “We moeten partijen samenbrengen. Als boeren hebben we daar ook een belangrijke rol in. We hebben het dan over het maken van bijvoorbeeld compost en/of bokashi.” Mulder pleit voor het verrijpen of fermenteren van dierlijke mest en goede compost in de bovenlaag van de bodem. “Composteren en fermenteren zijn verschillende methoden. De keuze hangt af van wat past bij de boer en de grondsoort.”
Agricycling
Pieter van der Valk van Agricycling ziet veel in het hergebruiken van mineralen en nutriënten uit reststromen. “Er is ook een financieel model, maar we moeten het zelf gaan organiseren. Agricycling wil werken aan twee belangrijke maatschappelijke opgaven: de koolstofkringloop en de mineralenkringloop”, aldus Van der Valk. Volgens hem komen alle opgaven in de landbouw terug in een natuurlijke kringloop. “De oplossing zit in de onderkant: de landbouw is een recyclelaar via de bodem en die ‘vergeten’ functie willen we herstellen.”
De toepassing van reststromen moet worden afgestemd op de bodem. “Door dit te doen kunnen we meer CO2 vasthouden. We hebben hier wel ruimte in de regelgeving voor nodig.” Agricycling loopt nu succesvol in Friesland. Van vier boeren naar nu 72 boeren in zeven gemeentes. Vandaar dat Collectief Midden Groningen belangstelling heeft deze coöperatievorm ook toe te passen binnen de pilot van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.
Aan de slag
Zonder goede samenwerking zijn initiatieven kansloos. Dat zei Harold Martens, kwartiermaker Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw bij de provincie Groningen. “Dat blijkt ook wel uit de verhalen van Mulder en Van der Valk. Er komt veel op de boeren af, maar we moeten over het bedrijfssysteem praten en met een gebiedsgerichte aanpak aan de slag met input vanuit de sector.” Akkerbouwer Anselm Claassen, op zijn bedrijf werd de bijeenkomst gehouden, heeft ervaring met het toepassen van bokashi. Hiervoor heeft hij riet van Staatsbosbeheer gebruikt.
“Door bokashi kunnen we de kunstmestgift verlagen. Het is een win-winsituatie.” Na afloop van de bijeenkomst gaven zowel de gemeente Hogeland en Eemsdelta, provincie Groningen, Staatsbosbeheer als de aanwezige boeren aan enthousiast te zijn over het sluiten van de kringloop en met het verwerken van groene reststromen aan de slag te willen gaan. Voor Collectief Midden Groningen het sein te onderzoeken hoe een coöperatie Agricycling voor Groningen kan worden opgericht.
About the author
Ria Boven